Neuzugänge
Hier präsentieren wir unsere Bücher-Highlights des Monats. Diese werden im ersten Regal im Lesesaal ausgelegt.
Für April 2024 empfehlen wir insbesondere:
Deutsches Polen-Institut
Jahrbuch Polen 2024 Modern(e)
Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2024
ISSN: 1863-0278
Unsere Signatur: WB Deu-35
Covertext: Die Modernisierung Polens ist, wie wir heute deutlich sehen können, das Ergebnis zweier Kräfte, die in scheinbar unterschiedlichen Richtungen verlaufen. Polen hat einerseits einen großen zivilisatorischen Sprung gemacht, das Land hat ein sehr gutes Straßennetz und eine moderne Landwirtschaft (...). Wir sehen sanirte Städte, gigantische Lagerflächen, einen immer effizienter organisierten Transitverkehr - Polen, nonstop am Handy und 24 Stunden am Tag online, prescht voran wie ein Düsenflugzeug. (...) Michał Olszewski
Das rechte Lager hingegen begann, die Moderne als Bedrohung für seine Identität zu sehen und übernahm das Narrativ von der Copy-Modernisierung, der Nachäffung des Westens und der gedankenlosen Fixierung auf Deutschland als zivilisatorisch überlegener Nation. All dies hat dazu geführt, dass sich die von Kaczyński dominierte Rechte heute in einer zunehmend antiwestlichen, EU-feindlichen und antideutschen Haltung verschantz. Michał Szułdrzyński
Windräder in der Natur, das Kraftwerk Bełchatów oder keins von beiden? Dann lieber keins von beiden. Kann ich es mir aussuchen? Nein, natürlich nicht, denn wir brauchen irgendeine Quelle zur Stromerzeugung. Also werde ich mich an den Windrädern erfreuen. Auch wenn der Mensch die Landschaft als etwas Untergeordnetes angesehen hat, so war es in der Vergangenheit trotzdem möglich, den Raum und die Natur mit einem gewissen Anspruch zu gestalten. Entschiedend ist für mich, dass wir der Natur mit Respekt begegnen. Filip Sprenger
Wenn ich mit Leuten spreche, für die die Nutzung sozialer Medien zum Alltag gehört, sehe ich, wie sehr das an den Kräften zehrt. Man kann nicht einfach die Tür zum Probenraum hinter sich schließen und sein eigenes Leben weiterleben, man ist vielmehr ständig dabei, Content zu produzieren. Ich finde es erschreckend, dass man gezwungen ist, fortwährend etwas hochzuladen, und nonstop online sein muss. Bartosz Bielenia
Weitere Informationen zum Buch finden Sie hier.
Burcu Dogramaci, Marta Smolińska
Grenze/Granica : Art on the German-Polish Border after 1990
Köln : Böhlau Köln, 2024
ISBN: 978-3-412-52881-2 ; 3-412-52881-1
Unsere Signaturen: VK Grani/B-2
Covertext: The book sets out analyse for the very first time a selection of contemporary artist between 1990 and the early 2020s that reference the German-Polish border. The art works examine the historical shifts of the border from the angle of changung political and societal contexts, lost homelands, population expulsion, and new political orders.
The publication is the product of resarch in the field at the German-Polisch border, interviews with artist, visits to their studios, and archival work, employing a transdisciplinary toolbox. The volume questions the double figure of dividing and sharing that finds expression in the German phrase "(eine Grenze) teilen, which means either ti divide or to share a border: separation by a shared border and shared historical expirience, regarded from two, often dissimilar perspectives.
Weitere Informationen zum Buch finden Sie hier.
Piotr Marian Franz
Erziehung der Nation : rechte Bildungsnetzwerke und ihr national-radikales Erbe in Warschau, 1905-1939
Marburg : Verlag Herder-Institut, 2023
ISBN: 978-3-87969-486-0 ; 3-87969-486-9
Unsere Signatur: Gk Politi/G
Covertext: "Dulce et decorum est pro patria mori": Süß und ehrenvoll ist es, für das Vaterland zu sterben. In diesem soldatischen Geiste erzog die Nationaldemokratie um Roman Dmowski zwischen 1905 bis 1939 Generationen junger Männer zu elitär und antisemitisch denkenden Jungnationalisten. Die wichtigste Kaderschmiede war zugleich die älteste und größte Privatschule Polens: das Zamoyski-Gymnasium in Warschau. Die Schule brachte zahlreiche Gründungs- und Führungsfiguren nationalistischer und faschistischer Organisationen hervor, darunter die ersten Warschauer Studentenverbindungen, die Allpolnische Jugend (Mlodziez Wszechpolska), die Iuventus Christiana und das National-Radikale Lager ONR (Obóz Narodowo-Radykalny). Letztere gilt als polnische Spielart des europäischen Faschismus vor 1939.
Mit dieser kulturhistorischen Studie zur Genese eines faschistischen Milieus wird erstmals in der Faschismusforschung überhaupt der Fokus auf die jugendliche Lebenswelt und die schulischen Sozialisationsjahre seiner zentralen Akteure gelegt. Die Zamoyski-Schule war dabei Laboratorium und Epizentrum eines komplexen Bildungsnetzwerks, das die nationaldemokratische Vätergeneration ab 1905 zur systematischen Erziehung weiter Teile der Gesellschaft im Geiste einer rechten Identitätspolitik und Reformpädagogik - der Nationalen Erziehung (Wychowanie Narodowe) - errichtete. Unter dem Eindruck dieser Erziehung trugen die Jungnationalisten mithilfe eines väterlich-nationaldemokratischen Netzwerks in Politik, Kirche, Medien, Wissenschaft, Kultur und Wirtschaft zur Salonfähigkeit antisemitischer Gewalt lange vor 1939 und mit einer lange nach 1939 nachwirkenden, rechten Lesart von polnischer Identität bei.
Weitere Informationen zum Buch finden Sie hier.
Joanna Bator
Bitternis
Berlin : Suhrkamp Verlag, 2023
ISBN: 978-3-518-43131-3 ; 3-518-43131-5
Unsere Signatur: Upd Bat/B
Covertext: Vor dem Hintergrund der wechselvollen deutsch-polnischen Geschichte in Schlesien erzählt Joanna Bator von vier Frauen, doe für ihre Freiheit, zu lieben und sie selbst zu sein, keine halben Sachen machen. In einer mitreißenden, plastischen Sprache entfaltet sich das tragikomische Drama zorniger Menschen, die ihr Geheimnis durch die Generationen weitergegeben haben. Krieg, Gewalt, privates Unglück haben Angst und Bitternis, vor allem aber Vitalität, Optimismus und trotzige Glückssuche hervorgebracht.
Weitere Informationen zum Buch finden Sie hier.
Aneta Prymaka-Oniszk
Kamienie musiały polecieć : wymazywana przeszłość Podlasia
Wołowiec : Wydawnictwo Czarne, 2024
ISBN: 978-83-8191-836-7 ; 83-8191-836-7
Unsere Signatur: G Bia/P-2
Covertext: Doświadczenia mniejszości często nie mieszczą się w oficjalnej historii. W północno-wschodniej Polsce także niewiele wspominano o tutejszej białorusko-prawosławnej społeczności: bieżeństwie, powojennych przesiedleniach i zbrodniach, a zwłaszcza o napięciach międzywyznaniowych i etnicznych. Aneta Prymaka-Oniszk przełamuje to milczenie. Jeździ po podlaskich wsiach, rozmawia z mieszkańcami i historykami, czyta archiwalne dokumenty, a zdobytą wiedzę konfrontuje z mitami o stosunkach polsko-białoruskich. Pokazuje, co uformowało prawosławną mniejszość w okolicach Białegostoku, Bielska Podlaskiego, Hajnówki, Siemiatycz, Sokółki. Wszystko po to, by zrozumieć, co stało się osiemdziesiąt lat temu oraz jakie znaczenie nadaje się tamtym wydarzeniom dziś.
O tym, że mój dziadek został zastrzelony w maju 1945 roku w swoim domu pod Kuźnicą, wiedziałam od zawsze. Przez „bandę”, dodawano ściszonym głosem. Nie kazano o tym milczeć, ale rozumiałam, że tak trzeba.Kiedy po latach postanowiłam poznać lepiej tę historię, długo kluczyłam obok. „Nie rozdrapuj starych ran”, słyszałam. Jednocześnie obserwowałam, że przeszłość coraz częściej służy do rozgrywania teraźniejszości, że rozdaje się na jej podstawie etykiety „bohaterów” i „zdrajców”, a za „dowód winy” wystarcza nieraz fakt, że ktoś został zabity. Zaczęłam wsłuchiwać się uważniej w rodzinną opowieść, zaglądałam do archiwów, wertowałam książki, przyglądałam się okolicznym pomnikom. Poszłam też do sąsiadów z „drugiej strony” pogranicznych podziałów, tą reporterską zasadą łamiąc tutejszy zwyczaj przemilczania trudnej przeszłości.Powstała historia o pogranicznym sąsiedztwie i o wspólnym życiu. O tym, że jedni występują czasem przeciwko drugim, a potem wciąż żyją obok, w pozornej niepamięci. Dzieci siedzą razem w szkolnych ławkach i dzielą się na przerwach kanapką. Tylko ciocia Luda drży ze strachu, by nikt nie odkrył, że wśród nocnych napastników rozpoznała brata koleżanki.
Weitere Informationen zum Buch finden Sie hier.
Bartosz Żurawiecki
Ojczyzna moralnie czysta : początki HIV w Polsce
Wołowiec : Wydawnictwo Czarne, 2023
ISBN: 978-83-8191-794-0
Unsere Signatur: VK Żur-B/O
Covertext: Początki epidemii HIV w Polsce przypominają thriller: pełne napięcia oczekiwanie na pojawianie się „zarazy”, pierwsze przypadki w drugiej połowie lat osiemdziesiątych, a potem gwałtowny rozwój epidemii i brutalna reakcja społeczeństwa. Chorobę kojarzono ze środowiskiem homoseksualnych mężczyzn i narkomanów. Dla PRL-owskich władz były to wygodne cele ataku. To sprawa „zgniłego Zachodu” - pisano - dotyczy jedynie podejrzanych mniejszości, „nasza ojczyzna jest w zasadzie moralnie czysta”. Po przełomie ustrojowym stygmatyzacja nadal obowiązywała, choć tym razem ufundowana na katolickiej normie obyczajowej. W myśl zasady „sami sobie winni” pielęgnowano ideał wstrzemięźliwości.
Na reportaż Bartosz Żurawieckiego składają sięporuszające opowieści chorych, ich bliskich, relacje lekarzy i osób zaangażowanych w pomoc tym, od których większość się odwróciła.
Weitere Informationen zum Buch finden Sie hier.
Magda Szcześniak
Poruszeni : awans i emocje w socjalistycznej Polsce
Warszawa : Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2023
ISBN: 978-83-67075-80-0
Unsere Signatur: Gk Szc-M/P
Covertext: Poruszeni przywracają pamięć o doświadczeniu mobilności społecznej, elektryzującym temacie debaty publicznej okresu PRLu. Po II wojnie światowej miliony Polek i Polaków doświadczyły awansu społecznego. I choć obietnica wyeliminowania klasowych hierarchii składana przez socjalistyczne państwo nie została zrealizowana, to przez kolejne dekady mapa społeczna podlegała nieustannym przeobrażeniom i negocjacjom.
Magda Szceśniak przygląda się w tej fascynującej książce niezwykłemu zbiorowi tekstów i filmowych obrazów interpretowanych jako "socjalistyczne opowieści awansu”. Ich autorki i autorzy na bieżąco próbowali rejestrować i poddawać analizie mechanizmy mobilności społecznej i silne emocje towarzyszące przemianie tożsamości. Radość i lęk, duma i wstyd, gniew, poczucie odrzucenia, nadzieja, wdzięczność – poruszenie.
Weitere Informationen zum Buch finden Sie hier.
Anna Nasiłowska
Mrożek : biografia
Kraków : Wydawnictwo Literackie, 2023
ISBN: 978-83-08-08177-8 ; 83-08-08177-0
Unsere Signatur: D4 Mro/Na
Covertext: Artysta. Instytucja. Symbol. Wieczny emigrant, który nigdzie nie czuł się u siebie. Osobny, milczący i zapełniający strony dzienników nadmiarem słów. Kochliwy, ciszący się powodzeniem wśró kobiet, zaambarasowany konsekwencjami koszystania z wolności. Skłonny do deprseji i czasami szczęśliwy.
Przez całe życie uciekał: z Krakowa do warszawy, potem do Włoch, stamtąd do Paryża, potem do Meksyku, znów do Krakowa i w końcu do Nicei. Bronił się przed jednoznacznymi deklaracjami politycznymi, ale ich nie uniknął. Ciągneło go do wielkiego świata, ale nie walczył w nim o międzynarodową pozycję. Nie chaiła funkcjonować jako pisarz emigracyjny, najbardziej zależało mu na polskiej publiczności. Cudem udawało mu się godzić sprzeczne racje, lecz kolejne kryzysy polityczne w Polsce sprawiały, że co rusz trzeba było układać się z historią na nowo.
Weitere Informationen zum Buch finden Sie hier.
Marta Strzelecka
Ziemianki : co panie z dworów łączyło z chłopkami
Warszawa : Marginesy, 2023
ISBN: 978-83-67790-91-8 ; 83-67790-91-X
Unsere Signatur: G Kobi/St
Covertext: Szkoła w Nałęczowie, działająca w pierwszej połowie XX wieku, wpisuje się w ostatni rozdział historii polskiego ziemiaństwa. W prowadzonej przez ziemianki placówce nauczano kobiety z różnych klas – choć w założeniu przede wszystkim chłopki – fachowego prowadzenia gospodarstwa.
Marta Strzelecka rozmawia z rodzinami nauczycielek pracujących niegdyś w nałęczowskiej szkole oraz z dziećmi i krewnymi absolwentek, zgłębia archiwa, międzywojenną prasę, prace naukowe i zastanawia się, jak układały się relacje między ziemiankami i chłopkami i jakie znaczenie miały starania pań z dworów, by zbliżyć do siebie włościanki.
Ziemianki opisują, jak rozwijał się system edukacji kobiet w Polsce, jak zmieniało się postrzeganie roli pani domu, osoby wolnej i samodzielnej, oraz jak w ówczesnej rzeczywistości kobiety wspierały się wzajemnie. I jak dużo my, w kolejnych pokoleniach, możemy mieć wspólnego z tamtymi córkami, żonami, partnerkami czy kobietami wybierającymi życie bez mężczyzn.
Opowieść o dawnych podziałach klasowych i wyboistej drodze do emancypacji..
Weitere Informationen zum Buch finden Sie hier.
Grzegorz Bogdał
Idzie tu wielki chłopak
Wołowiec : Wydawnictwo Czarne, 2023
ISBN: 978-83-8191-736-0 ; 83-8191-736-0
Unsere Signatur: D4 Bogd/I
Covertext: Najmniejszy kucyk na świecie, mężczyzna w przebraniu wiewiórki, umierająca ciotka, rezolutna kapucynka. Bohaterów u Bogdała jest wielu i choć ich losy się różnią, nad wszystkimi unosi się ten sam apokaliptyczny duch: ich codzienność pozornie trwa niewzruszona, jednak zapowiedź nieuchronnego nie znika nawet na chwilę. W świecie opowiadań Grzegorza Bogdała groteska miesza się z brutalną rzeczywistością, powaga z czarnym humorem, a byt zwierzęcy z ludzkim żywotem. To świat przyzwoitych ludzi, którym się nie układa, i narwańców szczęśliwie unikających porażki. Minimalistyczny język i oszczędna forma potęgują niepokój, a zarazem zachwycają dojrzałością. Uniwersum opowiadań Idzie tu wielki chłopak kusi i przyciąga, ale nie pozwala też zapomnieć, że tuż za rogiem śpi śmierć. A jak się zbudzi, to nas zje.
Weitere Informationen zum Buch finden Sie hier.
Miron Białoszewski
Die Sonne und ich. Gedichte, ausgewählt und aus dem Polnischen übersetzt von Dagmara Kraus und Henk Proeme
Schupfart : Urs Engeler, [2024]
ISBN: 978-3-907369-17-3 ; 3-907369-17-3
Unsere Signatur: U pd Bia/Son
Weitere Informationen zum Buch finden Sie hier.
Olga Wiechnik
Platerówki? Boże broń! Kobiety, wojna i powojnie
Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, [2023]
ISBN: 978-83-67551-17-5
Unsere Signatur: G Kobi/Wi-2
Covertext:
– Żeby tylko wrócić. Czy to dzięki diabłu, czy Stalinowi, nieważne, żeby tylko wrócić, powtarzałam w myślach. I dodawałam: żeby się najeść, żeby mnie już pluskwy nie gryzły – wspomina Ada, żołnierka Samodzielnego Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater, jedynej takiej formacji w historii polskiego wojska.
Ada, jak tysiące innych dziewcząt wywiezionych podczas II wojny światowej na Syberię, żeby wrócić do domu, zgłosiła się do tworzonej od 1943 roku w ZSRR armii Berlinga. Kobiety w tym „ludowym” Wojsku Polskim nosiły moździerze, obsługiwały cekaemy, dowodziły męskimi oddziałami liniowymi, były spadochroniarkami, snajperkami i zwiadowczyniami. Po wojnie, zapomniane i uciszane, miały „kupić sobie fartuszek” i „rodzić wspaniałych synów”. W PRL-u ich przeżycia dopasowano do propagandowej wizji historii, a współcześnie zmanipulowano je w ramach obowiązującej polityki historycznej.
– Platerówki pod każdym względem nie spełniają oczekiwań wobec tego, co powinna robić kobieta – mówi historyczka Dobrochna Kałwa. – Platerówki rozwalają system.
Weitere Informationen zum Buch finden Sie hier.
Wir präsentieren Ihnen Bücher aus der großzügigen Schenkung von Andreas Lawaty, dem ehemaligen wissenschaftlichen Mitarbeiter des Deutschen Polen-Instituts und dem ehemaligen Direktor und wissenschaftlichen Mitarbeiter des Nordost-Instituts. Jeden Monat erwarten Sie hier spannende Publikationen, die in unserer Bibliothek ausgeliehen werden können.
Wir laden Sie herzlich ein, bei uns vorbeizuschauen!
Alle unsere Bücher finden Sie auch in unserem: Online Katalog